نور انرژی تابشی است و بطور یکسان در همه جهات تابیده شده و پس از ساطع شدن از منبع خود در سطح گسترده منتشر می شود، زیبایی که به چشم می آید از پرتو نور و روشنایی است وگرنه در تاریکی ، زیبایی مفهمومی ندارد. بازتاب نوری که از جسم به چشم ما می رسد باعث می شود که ما بتوانیم آن را ببینیم. درطراحی دکوراسیون داخلی ، نور در کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار ، نظم فضایی ، مصالح ، رنگ و… مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند، نور ،موجب پویایی و سرزندگی فضا در دکوراسیون داخلی است . در دکوراسیون داخلی بدون نور ، هیچ فرم ، رنگ یا بافتی وجود ندارد. وظیفه نور ، روشن کردن فضا و فرم طراحی داخلی است و این امکان زندگی ، حرکت و فعالیت را برای استفاده کننده را فراهم می کند. در طراحی داخلی و انجام دکوراسیون داخلی ، سعی می شود از نور طبیعی روز بهترین استفاده ممکن به عمل آید و از نور مصنوعی ، به عنوان مکمل در ساعات دیگر شبانه روز استفاده شود .
نورپردازی فضا در دکوراسیون داخلی با توجه به ویژگی های معماری فضا ، نیاز استفاده کننده و ایجاد کیفیت بصری مناسب ، در فضا انجام می گیرد . اجسام نورانی و روشن ، به طور طبیعی توجه ما را به خود جلب می کنند، و این اصل کاربرد زیادی در نورپردازی فضاها دارد و از این طریق عناصر و بخش های مهم فضا مورد تاکید قرار می گیرند . معماران ایرانی از دیرباز به تاثیرات حسی نور و شاعرانگی نهفته در ان واقف بودند و در طراحی های بی نظیر خود گاه برای تشدید این زیبای خیره کننده از اینه ها نیز کمک گرفتند. مناسب ترین زمان برای اماده کردن الگو نورپردازی آغاز به طراحی نور، تصمیم گیری درباره ی چیدمان مبلمان و تابلوها است در یک تقسیم بندی کلی نور خورشید را نور طبیعی و نور حاصل از نورپردازی های دیگر را نور مصنوعی می نامیم
نور طبیعی
نور طبیعی به دلیل ویژگیها و خصوصیات منحصربفرد با نورهای مصنوعی قابل مقایسه نیست یا جایگزینی برای آن پیدا نمیشود . در نورپردازی طبیعی تنها یک وسیله نورزا وجود دارد که آن هم خورشید است ،همان طور که می دانیم، نور یکی از منابع مهم و حیاتی در طبیعت است. در ساختمان سازی نیز، نور عنصری اساسی و بنیادین در دکوراسیون داخلی به شمار می آید. نور منبعی است که قدرت بصری ما را از اطراف بالا می برد. نور خورشید یکی از منابع بهینه و شگفت انگیز برای طراحی داخلی محسوب می شود. خورشید،که این نور طبیعی نقش مهمی را در زنده کردن فضا به عهده دارد. وقتی که با نور خورشید از خواب بیدار می شوید یا تابش آن را بر روی شیشه ها می بینید در واقع سلامت روانی را تجربه می کنید. نور طبیعی باعث روشن و بزرگتر شدن فضا می شود. هر جهت جغرافیایی نورگیری و نورپردازی خاصی را می طلبد.
نور شمالی
فضاهایی که رو به شمال هستند (در نیمکره شمالی) نور مستقیم دریافت نمی کنند. نور پراکنده بدون سایه یا انعکاس ایجاد می شود که برای کار کردن و نقاشی کردن و تماشای تلویزیون در کارگاه های نقاشی و دفتر کار مناسب است.به منظور به دست آوردن حداکثر مقدار ممکن نور بدون هراس از نور مستقیم خورشید می توان از پنجره های بزرگ در جهت شمال استفاده کرد اما نور مستقیا در غذاخوری ، نشیمن و …. می توند سلب آسایش نماید. جذاب است اگر نور شمال را با نور در جهت های دیگر ترکیب کنیم. نور شمالی سرد و تمیز است اما نور جنوبی زرد رنگ و مستقیم است. در فضاهای خانگی باید پارکینگ را در شمال نقشه قرار داد و راه پله و انبارها یا هر محلی که زیاد به کار برده نمی شود. در کشورهای بسیار گرم این جهت یابی نامطلوب می شود و چون گرمای بیشتری ایجاد می کند اما برعکس در تابستان فضاهای سایه وار مطلوب تر هستند . فردی که همشیه در اتاق های رو به شمال است و تماس بسیار کمی با خورشید دارد و ممکن است احساس افسردگی و غم در او ایجاد شود.
نور جنوبی
نور جنوبی بهترین نور برای فضاهای خانگی است یعنی برای اتاق نشیمن و فضاهای داخلی خانه ، از طرف دیگر به دلیل انعکاس های این نور روی شیشه ها و سطوح سیقلی در مکان مورد نظر همیشه هم نور مناسبی برای کار کردن نیست در طول ماه های سرد سال شدت گرمی نور برای فضا های جنوبی کمتر از فضاهای رو به شمال است، اگر درمناطقی نورگیر اتاق بزرگتر شود آنگاه نیاز به وجود محافظت از نور مستقیم خورشید در تابستان به وجود می آید مثل یک سایبان و…. نور جنوبی سایه و انعکاس ایجاد می کند و اجازه می دهد که با حجم ها بازی شود و منظره زیبایی ایجاد می کند به همین دلیل اشیا را مقابل آن طراحی می کنند یا حتی با قرار دادن یک استخر در مقابل ایوان یا پنجره های اتاق نشیمن با استفاده از انعکاس های روی سطح آب که دائما در حرکت اند روی دیوارها و سقف مناظر دلربایی ایجاد می کنند . جدا از نتایج فیزیکی نتایج روانی این نور دارد که استفاده مناسب باعث احساس سرزندگی می شود.
نور شرقی
اولین اتاقهایی که با طلوع خورشید روشن میشوند، اتاقهای رو به شــرق هستند. بعد از گذشت چند ساعت از زمان طلوع، ســایهای بلند و طولانی مدت بر این اتاقها ســایه می افکند. بهتر است برا ی تعدیل نور شدید و خیره کننده آفتاب در زمان طلوع، در این اتاقها از تدابیری چون کرکره، آفتابگیر، پرده و … استفاده شود .
نور غربی
در گرمترین ســاعات روز، نور خورشــید به ایــن اتاقها می تابد و زمانــی کــه نــور شــدید اســت، چشــم را آزار میدهد. بعــد از ظهرهــا در ایــن اتاقها سایه می افتد و نور خورشید ملایم تر می شود. البته باید توجه داشت که در اقلیمهای مختلف و در طول و عرض جغرافیایی متفاوت ممکن است موارد بالا کمی تغییر کند.
نور مصنوعی
نور مصنوعی به زبان ساده نوری است که از خورشید تابیده نشده و منابع دیگری عامل پدید آمدن آن هستند. در استفاده از نورهای مصنوعی باید به مسأله مهم که رنگ است توجه کرد زیرا رنگ است که به فضا روح و جان می دهد و برای طراحی داخلی باید روان شناسی رنگ را لحاظ کرد نباید فقط بنا به سلیقه انتخاب کرد. باید با روحیه استفاده کنندگان از فضا سازگاری داشته باشد.نورهای مصنوعی ممکن است به صورت نقطه ای ، خطی و صفحه ای باشد و یا مانند لوستر و چراغ های آویزان خود به صورت حجمی روشن با عناصر دیگر فضا ترکیب شوند. نورپردازی فضا ، به سه روش انجام می پذیرد ، نورپردازی و روشنایی عمومی ، روشنایی موضعی و روشنایی متمرکز.
نور پردازی در فضاهای مسکونی
نورپردازی نشیمن بهتر اســت اتاق نشیمن طوری طراحی شــود که حداکثر استفاده از نور طبیعی به ویژه در بعدازظهرها که بیشــتر این فضا مورد استفاده قرار میگیرد انجام بپذیرد. بدین منظور میتوان از انواع پنجرههای دیواری و سقفی استفاده کرد.اغلب اتاقهای نشــیمن به شــیوههای طراحی نورپردازی مصنوعــی نیاز دارند زیرا این اتاقها تنوع وسیعی از کاربردهای گوناگون را شامل می شوند. نورپردازی یک اتاق نشیمن عادی باید فضایی آرامشبخش را برای گفتگوهای جمعی کوچک، ضیافت های جمعی که شــامل خوردن و نوشــیدنهای کوتاه مدت ّ است و فعالیت های تک نفره مانند مطالعه، شنیدن موسیقی و و تماشای تلویزیون را فراهم آورد. از انواع نورپردازی موضعی برای فعالیتهایی چون مطالعه و خیاطی اســتفاده میشود. نور کانونی برای نورپردازی وسیع قفسه های کتاب از کف تا سقف و برای روشنایی بخشیدن به آثار منقوش واقع در دیوار به کار می رود.
نور پردازی در فضای اتاق
نورپــردازی اتاق خواب باید جوابگوی کاربردهای گوناگون مانند خوابیدن، تعویض لباس، تماشای تلویزیون،نوشتن، ، خیاطی و انجام فعالیتهای ورزشی باشــد. در عین حال اتاق خواب اصلی باید جوابگوی نیازهای مجزای دو اســتفاده کننده نیز باشــد. در اتــاق خوابی برای انجام فعالیت هــای متعددی از قبیل خوابیدن، تعویض لباس، مطالعه در حالت درازکش در تخت خواب، تماشــای تلویزیون، انجام کار بر روی میز، گفتوگوی صمیمانه و مطالعه در صندلی راحتی بزرگ، طراحی شــده است .این اتاق بایستی برای کاربریهای متعدد نورپردازی شود. یکــی از مهمترین نورها در اتاق خواب چراغهایی اســت که در کنار تخت خواب قرار دارد .این چراغها برای زمانی کارایی دارند که یکی از افراد میخواهد کتاب بخواند یا تلویزیون تماشا کند و دیگری میخواهد بخوابد. توصیه میشود از کلیدهای دیمر یا همان تنظی می کننده های نور در اتاق خواب اســتفاده شود. بهتر است کلید چراغها را در کنار در ورودی اتاق قرار گیرد تا به هنگام وارد شدن و همین طور خارج شدن از اتاق بتوان چراغها را روشن و خاموش کرد. الزام اســت کلید چراغها عالوه بر کنار در، کنار تخت خواب هم باشند. بدین ترتیب نیازی به خروج از تخت خواب برای خاموش کردن چراغها نیست.
نور پردازی در فضای اتاق خواب
کودکان اتاق کودکان بر خالف اتاق پدر و مادر فقط اتاق خواب و محل استراحت نیست بلکه محل بازی و انجام تکالیف درسی نیز میباشد . روشنایی فضاها با نور طبیعی و شفاف اثر مثبتی بر کودکان دارند. به عبارت دیگر اتاق های تاریک با نور مصنوعی و نامناســب اثر نامطلوب در پی خواهند داشــت. از این رو نحوه و میزان روشــنایی در اتاق کودک اهمیت زیادی داشــته و تأثیر مهمی در ایجاد شرایط مطلوب برای مطالعه و آرامش و تمرکزشان دارد .برای تأمین نور مصنوعی در اتاق کودکان شــیوههای مختلفی از جمله استفاده از چراغهای گوناگون با نقشهــای رنگی و جذاب وجود دارد. برای اتاق کودکان میتوان از کلیدهای دیمر اســتفاده کرد. ایــن کار میتواند فضای اتاق را طوری تنظیم کند که در زمان اســتراحت آنها احســاس خواب آلودگی کرده و راحتتر و زودتر به خواب بروند. در این فضا برای انجام تکالیف و مطالعه نور موضعی بسیار سودمند خواهد بود.
نور پردازی آشپزخانه
در آشپزخانه های امروزی قسمت اعظم کار در آشپزخانه بر روی پیشخوان، سطح کابینت ها در کنار اجاق گاز و یا شــیر آب و سینک ظرفشویی انجام میشــود. در ضمن این فعالیت ها افراد را در معرض خطراتی چون کار با ابزارهای برنده و تیز و مایعات جوشــان قرار می دهند .برای پرهیز از ایجاد این گونه خطرات اســتفاده از یک منبع عمومی در آن توصیه می شود. نور چراغهای سقفی از وسط آشپزخانه برای ّ انجام این فعالیعت ها کافی نیست زیرا اغلب افراد پشت به منبع نور و در ســایه خود مشغول به کار هستند. توصیه میشود در بخشهایی از آشپزخانه که محل انجام کار است، مانند سطح روی اجاق گاز، سینک ظرفشویی و سطوح روی کابینت ها (برای آماده ســازی وسایل آشپزی و مواد غذایی) از نورهای موضعی استفاده شود. وظیفه دیگر این نورپردازی ها ایجاد دید کافی برای دسترســی به کابینت های زیر پیشخوان میباشــد. به دلیل اینکه یخجال و اجاق های گاز معموال یک چشــمه نور در داخل خود دارند، وظایف نورپردازی مرتبط با انها چندان نگران کننده نیست. همچنین در بسیاری از آشپزخانه ها بعضی از کابینت ها با درهای شیشه ای و به صورت ویترین ساخته شده اند و از آنها برای نمایش ظروف زیبا و تزیینی استفاده میشود. این کابینت ها نیز نیاز به نورپردازی کانونی دارند. نور کافی برای ســطح روی اجاق گاز در آشــپزخانه هایی که هواکش یا هود دارد در باالی اجاق گاز می باشــد و به راحتی توسط چراغ هواکش تأمین میشــود. همچنین باالی سینک ظرفشــویی به یک چراغ نیاز است تا هنگام شــب نور کافی برای شستوشوی ظروف و مواد غذایی فراهم شود .ترجیحا هر یک از این چراغ ها باید دارای کلید کنترل مجزا باشند تا فقط در موقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند. ترجیحا در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند. نورپردازی اتاق غذاخوری اولین و مهمترین وظیفه
نور پردازی اتاق پذیرایی
تأمین نور کافی برای روشنایی بخشیدن به میز ناهارخوری به میزانی اســت که افراد نشسته به دور آن هم غذای خود و هم چهره افراد دیگر را به خوبی ببینند. به منظور جلوگیری از احساس کم نوری و ایجاد فضاهای خالی در اطراف میز باید پیرامون اتاق با نور عمومی روشن شود .از آنجایی که حال و هوای محیط اتاق ناهارخوری اهمیت بســیاری دارد همه نورافشــان ها باید به وسیله کلیدهای کم نورکننده کنترل شوند تا تنوع زیادی از ترکیبات نورپردازی را برای ایجاد حس خوشایند در هر وضعیتی به وجود آورند.
نور پردازی در حمام و سرویس بهداشتی
نورپردازی در فضای حمام و دستشویی از اهمیت کمتری برخوردار است و به سادگی با نصب چراغ های سقفی قابل اجرا است. در حمام و دستشویی عالوه بر چراغ های سقفی که برای تأمین روشنایی محیط مورد استفاده قرار می گیرند نصب یک چراغ دیواری در بالای آینه نیز ضروری است اما توجه داشته باشید که برای این منظور از چراغ های فلوئورسنت استفاده نکنید زیرا نور این چراغ ها موجب تغییر برخی از رنگ ها شده و تصویر شما را با رنگ های غیرواقعی در آینه منعکس می کنند .