تاریخچهی هدیه دادن به مدتها قبل برمیگردد و سابقهای خیلی طولانی دارد.
این سابقه حتی قبل از دوران غارنشینی است.
واضح است که در ذات و ریشهی ما تمایل به هدیهدادن و هدیه گرفتن وجود دارد و به همین دلیل هنوز هم این تمایل در سراسر دنیا و بین مردم هست.
هدیهدادن در زمان پیش از تمدن و غارنشین ها امری معمول بوده و انسانهای اولیه از هدیه برای نشاندادن عشق و محبت نسبت به یکدیگر یا نشاندادن بخشندگیشان و توانایی تامین زندگی استفاده میکردند و در واقع به آن معنی بود که فرد هدیهدهنده میتواند همسر انتخاب کند و تشکیل خانواده دهد.
همچنین هدیه دادن به عنوان وسیلهای برای نشان دادن موقعیت اجتماعی در گروه هم کاربرد داشتهاست مثلا رهبران قبیلهها و طایفهها از هدیه دادن برای قدردانی از افراد موفق و برتر آن گروه بهره میبردند.
این هدیه ممکن بود یک سنگ کوچک زیبا، دندان حیوان، پوستهی درخت یا چیزهای دیگر در طبیعت باشد.
با پیشرفته شدن وسایل، هدیهها هم شکل ظریفتر و هنرمندانهتری به خودش گرفت. مثلا روی سنگها و دندانهای حیوانات حکاکی کردند و به شکل گردنبند درآمد.
در دوران مصر باستان، بیشتر هدیهها به فرعونها داده میشد. فرعونها اهرام بزرگ مصر را ساختند تا ثروتشان را بعد از مرگشان ذخیره کنند.
در دوران رم باستان، نشانههایی به یکدیگر هدیه میدادند که نماد موفقیت بود. این رسم تا قرنها بعد هم ادامه پیدا کرد و از آن زمان به بعد در فرهنگ غرب ماندگار شد.
در قرون وسطی از هدیهها برای جلب نظر پادشاه یا اعلام همبستگی درجنگ استفاده میشد.
همچنین هدیههای نامزدی و ازدواج مثل فلزات گرانبها و یک گله گاو یا گوسفند هم شامل میشد.
امروزه هنوز هم بخش جدانشدنی فرهنگ مردم است و این هدیه معرف هویت ما و پیامی است که برای گیرندهی هدیه میفرستیم.
هدیهها برای مناسبتها و جشنهای مختلف تهیه میشوند و وسیلهای برای برقراری ارتباط و نشاندادن احساساتمان هستند.
با اینحال نفس هدیهدادن به خودی خود کار آسانی نیست و در سراسر دنیا و در همهی فرهنگها هدیهدادن پیچیدگیهای خودش را دارد.
بررسی تاریخچهی هدیهدادن نشان میدهد که دلایل زیادی پشت این کار است.
هدیه تقریبا در هر فرهنگی در سراسر تاریخ وجود داشته و دلایل هدیهدادن هنوز هم بدون تغییر باقی مانده اما نوع هدیه و روش یا مراسم هدیه دادن در طول زمان تغییر کرده است.
در این قسمت چند دلیل برای هدیه دادن را با هم مرور میکنیم.
رابطهی میان ملتها
مصر باستان نمونهای از این رابطه بوده و هست و هنوز هم با کشورهای دیگر تبادل هدیه دارد. مصریها به همسایهشان یعنی هیتیها کوزههای سنگی هدیه میدادند که روی آن نوشتههای سلطنتی حکاکی شدهبود.
نشان دادن عشق
یکی از زیباترین و باشکوهترین هدیههای تبادل شده در طول تاریخ، به نام عشق بودهاست.
بعضی از نمونههای تاریخی این هدیه، باغهای معلق بابل است که به همسر دلتنگ بخت النصر هدیه داده شد یا الماس ۶۸ قیراطی است که ریچارد برتون بازیگر به همسرش الیزابت تیلور داد.
امروزه حلقههای نامزدی به عنوان هدیهای سنتی است که برای نشان دادن عشق و تعهد هدیهداده میشود و صدها هدیهی دیگر وجود دارند که برای اثبات عشق و محبت به معشوق داده میشوند.
ما حتی روز خاصی به نام ولنتاین داریم که مخصوص تبادل هدیه و ابراز عشق میان زوجها است.
جشن سپندارمذگان یا جشن اسپندگان روز گرامیداشت زن، زمین و دلدادگان است، یکی از جشن های ایران باستان است که در روز ۵ اسفند برگزار میشود. این جشن ریشه در شاهنشاهی هخامنشیان دارد.ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه آوردهاست که ایرانیان باستان، روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین و دلدادگان، میدانستند.
اگرچه منابع کهن از جمله ابوریحان این جشن را در ۵ اسفند یاد کردهاند، اما با توجه به تغییر ساختار گاهشمار ایرانی و سی و یک روزه شدن شش ماه نخست سال در گاهشماری خورشیدی برخی این جشن را در ۲۹ بهمن برگزار میکنند.بر پایه منابع کهن و همانطور که از نام آن پیداست این جشن به روز اسپند یعنی پنجمین روز ماه از ماه اسفند اشاره دارد. در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی میشدهاست که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن میشد، جشنی ترتیب میدادند متناسب با نام آن روز و ماه. همینطور روز پنجم هر ماه سپندارمذ یا اسفندارمذ نام داشت که در ماه دوازدهم سال که آن هم اسفندارمذ نام داشت، جشنی با همین عنوان میگرفتند. محمد نجاری پژوهشگر مطالعات تطبیقی زنان در هنر و ادبیات، نیز در سخنرانی خود با عنوان سوگ و سورنامه، با استناد به ابوریحان بیرونی و گُردیزی، تاریخ پنج اسفند را در گاهشمار زرتشتی درست میداند و میگوید: «بنا به گفته ابوریحان اسپندارمَذ ایزد موکل بر زمین و ایزدِ پشتیبان و نگاهبان زنان شوهر دوست و پارسا و درستکار بوده و به همین مناسبت این روز، جشن زنان، نامگذاری و مردم برای گرامیداشت زنان، به ایشان کادو میدادند و بخشش میکردند. این گزاره را گردیزی نیز در زین الاخبار آوردهاست: از این روی جشن را مردگیران میگفتند که زنان به اختیار خویش و با آزادی، شوی و مَرد زندگی خود را برمیگزیدند؛ بنابراین در روز پنجم ماه اسفند جشن زنانه «مَردگیران» یا «مژدگیران» که ویژه زنان نام داشته، برگزار میشدهاست؛ پس تاریخ درست جشن سپندارمذگان یا اسپندگان یا مردگیران یا مژدگیران، درگاهشمار خورشیدی ۵ اسفند خواهد بود»
هدیهدادن تاثیر زیادی بر روابط میان انسانها و ساختار اجتماعی دارد. شاید به همین دلیل است که فرآیند انتخاب هدیه و خرید آن گاهی اوقات باعث ایجاد استرس در افراد میشود.
میتوان گفت که امروزه در تمامی فرهنگها در سراسر جهان وجود دارد و در جشن تولدها، سالگرد ازدواج و آرزوی موفقیت برای عزیزان، بهبودی بیمار، نشان دادن عشق و محبت و سپاسگزاری استفاده میشود.
انسانها هدیههایشان را به اعضای خانواده، دوستان، همکاران، همسایهها میدهند.
همچنین صنایع بزرگی مثل هدیه فروشی های آنلاین در کار تولید و فروش هدیه هستند که به افراد حتی در شلوغترین زمان این امکان را میدهند که هدیههای مناسب برای عزیزانشان و به مناسبتها و دلایل مختلف تهیه کنند.
دلیل روانشناسی بسیار ساده ای برای کادو دادن وجود دارد.
هدیهدهنده احساسات خودش را با فرستادن هدیه به گیرنده نشان میدهد و امیدوار است که این احساس خوب به گیرندهی هدیه برسد.
گیرندهی هدیه هم این احساسات را دریافت میکند و به این صورت یک رابطه شکل میگیرد.
ارتباط برقرارکردن با اطرافیانمان، به ما حس هدفمندی و رضایت میدهد. قدیمیها میگفتند بخشیدن و هدیه دادن خیلی بهتر ازگرفتن هدیه است.
وقتی که فواید هدیه دادن را میفهمیم، بیشتر متوجه معنای خاص این عقیده میشویم.
چرا مهم است که هدیه بدهیم؟
پژوهشگران سالهای زیادی است که در مورد اثرات حس خوبی که موقع هدیهدادن داریم،
تحقیق میکنند.
آنها دریافتهاند که با هدیهدادن میتوانیم در زنگی اجتماعی و خانوادگیمان موفقتر باشیم و شادتر زندگی کنیم. در ادامه به چند دلیل اهمیت هدیهدادن میپردازیم.
دلایل اهمیت هدیه دادن
۱-احساس شاد بودن
ما در هنگام دادن هدیه به شخص در مورد خودمان و شخص گیرندهی هدیه احساس شاد بودن میکنیم.
در آزمایشی از افراد خواسته شد که به اطرافیانشان هدیه بدهند. آنها گزارش کردند که در مورد خودشان و زندگیشان احساس بهتر و شادتری دارند.
۲-بالا رفتن روحیه و انگیزه افراد
تحقیقات نشان میدهد که هدیه دادن باعث بهتر شدن روحیهی افراد میشود.
اگر دادن هدیه باعث میشود که احساس شادی و رضایت بیشتری داشته باشید، پس باعث میشود که روحیهی بهتر و انگیزهی بیشتری هم برای ادامهی زندگی داشته باشید.
۳-ارتباط اجتماعی بهتر
شما نه تنها با هدیه دادن احساساتتان را نشان میدهید بلکه ارتباط قویتری هم با آن فرد برقرار میکنید.
در واقع این ارتباط دوطرفه است و فرد گیرنده هم احساس صمیمیت بیشتری نسبت به هدیه دهنده پیدا میکند. این ارتباط اجتماعی بهتر به معنای بهبود روحیه و وضعیت ذهنی دو طرف است.
۴-مسری بودن هدیهدادن
وقتی کسی هدیه دادن را شروع میکند، نه تنها گیرندهی هدیه به احتمال زیاد خودش هدیه میدهد بلکه اطرافیانشان هم به هدیه دادن ترغیب میشوند.
دلیل آن ترشح اندروفین در بدن است که هدیهدهنده از آن بهره میبرد و دریافتکنندهی هدیه و اطرافیانش هم از آن بهره میبرند.
۵-عمل متقابل
این انتظار که هدیهروزی به خودت برمیگردد، حتی اگر ناخودآگاه و غیرمستقیم هم باشد، اما در بین آدمها وجود دارد.
در حالی که این تمایل در میان بعضی فرهنگها مثل فرهنگ ژاپنی شدیدتر است، شاید این ایده که شما چیزی برای هدیه دریافت میکنید که قبلا به کسی دیگر هدیه دادهاید، در همه جای دنیا وجود داشته باشد و واضحترین مثال آن در زمینهی مهماننوازی است.
میهمان اغلب اوقات انتطار دارد روزی در نقش میزبان باشد تا هدیهی مهماننوازی که دریافت کرده بود را به مهمانش بدهد.